ޢަޒީޒު ޖަމާލު

އިންޑިއާއަކީ އިސްލާމީ ޙަޟާރަތުގެ ވަރަށް ފުރިހަމަ އާސާރުތަކެއް ހުރި ގައުމެކެވެ. މި ފަދަ އެންމެ ފުރިހަމަ މިސާލަކީ ކޮޑުންގަލޫރުގައި މިހާރު ވެސް ހުންނަ ޗެރަމަން ޖުމްޢާ މަސްޖިދެވެ. މިއީ އިންޑިއާގައި ހުރި އެންމެ ޤަދީމީ މިސްކިތެވެ. މީލާދީ ސަނަތުން 629ގައި މި މިސްކިތް ބިނާކުރިކަމަށް ބުނެވެނީ މުސްލިމު ދާޢީއެއްކަމަށްވާ މާލިކު ބިން ދީނާރެވެ. ކެރެލާގައި ޗެރާ ދަރިކޮޅުގެ ރަސްކަން އޮތް ދުވަސްވަރު މި މިސްކިތް ބިނާކުރި ގޮތާ ބެހޭ ގޮތުން ރިވާވެގެން އައިސްފައި އޮންނަ (އެކަމަކު ކީރިތި ރަސޫލާގެ ސީރަތުން އަޅުގަނޑުމެންނަށް އިވިފައިނުވާ) ވާހަކައެއް އޮވެއެވެ.

ކީރިތި ރަސޫލާ މުޙަންމަދު (ﷺ) މައްކާގައި އިސްލާމްދީނަށް ގޮވައިލެއްވި ދުވަސްވަރު އެ ކަލޭގެފާނަށް ދެއްވި މުޢުޖިޒާތެއްގެ ގޮތުން ހަނދު އިރުއްވި ތަން އެ ދުވަސްވަރު ހުންނެވި ޗެރާ ދަރިކޮޅުގެ ރަސްކަލަކަށް ފެނިވަޑައިގަތެވެ. އާދޭހެވެ! ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި އެ އާދަޔާ ޚިލާފު ޙާދިސާ ބަޔާންކުރައްވައިފައިވާ ހަނދު އިރުއްވި ހާދިސާ އިންޑިއާގައި ހުންނަވަނިކޮށް ޗެރަމަން ޕެރުމާލަށްފެނިވަޑައިގަތީއެވެ.

މި ރަސްގެފާނަކަށް ޙިޖާޒުކަރައިގައި ހިނގަމުންދާ ކަންތައްތަކުގެ ޚަބަރެއް ލިބިވަޑައިގެންފައެއް ނުވެއެވެ. ނަމަވެސް އިންޑިއާގެ ކެރެލާގައި ހުންނެވި މި ރަސްގެފާނަށް ހަނދު އިރުއްވި ތަން ވަރަށް ސާފުކޮށް ފެނިވަޑައިގަތެވެ. މި ކަމާ އެ ރަދުން ޙައިރާންފުޅުވެގެން އެކި މީސްމީހުންނާ ސުވާލުކުރެއްވުމުން ބައެއް މީހުންނަށް އެ ތަން ފެނުނުކަމަށް ވެސް ދެންނެވިއެވެ.

ބައެއް ރިވާތަކުގައިވާ ގޮތުން އެ ރަދުން ދިވެހިރާއްޖެއަށް ވަޑައިގެން ދިވެހިރާއްޖޭގެ ރަސްގެފާނާ ވެސް އެ ކަމާ ބެހޭ ގޮތުން ސުވާލުކުރެއްވިކަމަށް ވެއެވެ. ދިވެހިރާއްޖޭގެ ރަސްގެފާނަށް ވެސް ހަނދުއިރުއްވި މަންޒަރު ފެނިވަޑައިގަތްކަމަށް ވެއެވެ. ނަމަވެސް އެ ކަމުގެ ތަފުޞީލެއް އެނގިވަޑައެއް ނުގަނެއެވެ.

ޗެރަމަން ޖުމްޢާ މަސްޖިދު ކުރީން ހުރި ގޮތް<br>

އެ ދުވަސްވަރު އިންޑިއާއަށް އައި ޢަރަބި ފާރިސީ ވިޔަފާރިވެރިއަކު އިންޑިއާގެ މުޒިރީސް ބަނދަރަށް އައެވެ. ރަސްގެފާނަށް މި ޚަބަރު ލިބިވޑައިގެން އޭނާއާ ބައްދަލުކުރެއްވިއެވެ. އޭނާ، ކީރިތި ރަސޫލާއަށް މާތްﷲ ދެއްކެވި މުޢުޖިޒާއެއްގެ ގޮތުން ހަނދު އިރުއްވުމުގެ މާނަ ރަސްގެފާނަށް ރަނގަޅަށް އޮޅުންފިލުވައިދެއްވިއެވެ.

މި ކަމުގެ ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން ރަސްގެފާނު މައްކާއަށް ދަތުރުފުޅުކުރައްވައި ކީތިރި ރަސޫލާ މުޙަންމަދު ﷺގެ ފައިވާންފުޅު ދެކެވަޑައިގެން އިސްލާމް ދީން ގަބޫލުފުޅުރައްވައި ތާޖުއްދީނުގެ ނަމަން ނަންފުޅު ބަދަލުކުރެއްވީއެވެ. އެ ރަދުން އެނބުރި ގައުމަށް ވަޑައިގަތުމުގެ މަގުމަތީގައި ޢުމާންގެ ސަލާލާގައި އަވަހާރަވީއެވެ. ނަމަވެސް އަވަހާރަވުމުގެ ކުރީން އޭނާގެ އަރިހުގައި ދަތުރުކުރެއްވި އެކުވެރީންނަށް މި ވާހަކަތަކުގެ ތަފުޞީލު އޭނާގެ އަހުލުންނާއި ރައްޔިތުން ކިޔައިދިނުމަށް ވަޞިއްޔަތްކުރެއްވިއެވެ. އެހެންކަމުން ރަސްގެފާނުގެ ވަޞިއްޔަތާ އެއް ގޮތަށް، ޢަރަބި ސައްޔާޙު އަދި ދާޢީ، މާލިކު ބިން ދީނާރު، ކޮޑުންގަލޫރަށް ޒިޔާރަތްކުރައްވައި އޭނާގެ ނަންފުޅުގައި މި މިސްކިތްބިނާކުރެއްވިކަމަށް ރިވާވެގެންވެއެވެ.

އެހެން ބައެއް ރިވާޔަތްތަކުގައި ވާ ގޮތުން މި މިސްކިތް ބިނާކުރެއްވީ އަވަހާރަވީ ރަދުންގެ ވަޞިއްޔަތާ އެއް ގޮތަށް އެ ރަދުންގެ ހަތަރު ދަރިކަލުންނެވެ. މި ހާދިސާ ތަފާތު ގޮތްގޮތަށް އެކި މީހުން ލިޔެފައި އެބަ ހުއްޓެވެ. ނަމަވެސް ވާހަކައިގެ އަސްލު މަފުހޫމް، ހަމަ އެއް ގޮތެވެ. (ވަﷲ އަޢުލަމް)

އެނގިފައިވާ ގޮތުގައި މި މިސްކިތް ދެ ފަހަރެއްގެ މަތީން ވަރަށް ބޮޑަށް މަރާމާތުކޮށް އާކޮށްފައި ވެއެވެ. އެއީ މީލާދީން 11ވަނަ ގަރުނާއި 18ވަނަ ގަރުނުގެ ތެރޭގައެވެ. ނަމަވެސް 1974ވަނަ އަހަރާ ހަމައަށް މިސްކިތް އޭގެ އަސްލު ނުގެއްލޭ ގޮތަށް ދަމަހައްޓައި ބެލެހެއްޓިއެވެ. ފަހުން މިސްކިތުގެ މޫނުމަތި ރޫޅައިލައި އާ ޢިމާރާތެއް ބިނާކުރިއެވެ. ނަމަވެސް މިސްކިތުގެ އެތެރޭގައި ނަމާދުކުރާން ޚާއްޞަކޮށްފައިވާ ބައިގައި އަތް ވެސް ނުލައި ހަމަ ހުރި ގޮތަށް ބެހެއްޓިއެވެ. އަދި ލަކުޑި ހަރުފަތްތަކާއި ސީލިންގ ވެސް ހުރި ގޮތަށް ބެހެއްޓިއެވެ. މާޒީގައި އެ ތަނުގެ މިއުމާރިއްޔަތު ހަމަ ހުރި ގޮތަށް އެބަހުއްޓެވެ.

މި މިސްކިތުގެ އެންމެ ޚާއްޞަ ކަމަކީ އެ މިސްކިތް އިމާރާތްކުރި ޒަމާނުގައި ބޭނުންކުރި ގޮތަށް، ތެޔޮ އަޅައިގެން ދިއްލާ ބައްތި އަދިވެސް ހަމަ އެއްވެސް ގެއްލުމެއް ނުވެ ހުރިކަމެވެ.

ޗެރެމަން ޖުމްޢާ މަސްޖިދަކީ މުސްލިމުންގެ އިތުރަށް ހުރިހައި ދީނެއްގެ މީހުން ވެސް ޝައުޤުވެރިކަމާ އެކު ޒިޔާރަތްކުރާ ތަނެކެވެ.

__________________________________