ފަރަގު މީޑިއާ

މި އަހަރުގެ ދެވަނަ ކާލުގައި އިސްރާއީލުގެ އިގުތިސާދު ކުރިއަރާނެކަމަށް އަންދާޒާކުރި ވަރަށް ވުރެ މާ ބޮޑަށް ދަށަށް ހިނގައްޖެއެވެ. މި ކަން ހާމަވެފައިވަނީ މި ދިޔަ އަންގާރަ ދުވަހު "ބޭންކް އޮފް އިސްރާއީލު"ން އާންމުކުރި ތަފާސްހިސާބުތަކުންނެވެ. މި ކަން މި ގޮތަށް ކުރިމަތިވީ ޣައްޒާގައި ފަލަސްތީނުގެ އިސްލާމީ ޖަމާޢާތް ޙަމާސާ ދެކޮޅަށް ހަނގުރާމަކުރަނީކަމަށް ބުނެ ޣައްޒާގެ ޢާންމު ރައްޔިތުންނާ ދެކޮޅަށް ހިންގާ ޢުދުވާނުގެ ސަބަބުންވެ. އެ ޢުދުވާނުގެ ދަށުން އެތައް ހާސް ބަޔަކު ޝަހީދު ކޮށްލައި، ޣައްޒާގެ އިޤުތިޞާދާއި މުޅި ބިނާރު ފުނޑުފުނޑުކޮށްލައިފައިވާ އިރު، އިސްރާއީލަށް ވެސް ވަނީ އިޤުތިޞާދީ ހީނަރުކަމާއި މާލީ ދަތިކަން ކުރިމަތިވެފައެވެ. އިސްރާއީލުގެ ސެންޓްރަލް ބިޔުރޯ އޮފް ސްޓެޓިސްޓިކްސުން އެންމެ ފަހުން ޝާއިޢު ކޮށްފައިވާ ތަފާސްހިސާބުތަކުން ފެންނަ ގޮތުގައި، ޤައުމީ އުފެއްދުންތެރިކަން އޭޕްރީލާއި ޖޫން މަހުގެ ތެރޭގައި ކުރިއަރާފައި ވަނީ އެންމެ %0.3ންނެވެ.

އޭގެ ކުރީގެ ތަފާސްހިސާބުތަކަށް ބަލައިލާއިރު، މާރިޗު މަހު އުފެއްދުންތެރިކަން ކުރިއަރާނެ ކަމަށް އަންދާޒާ ކޮށްފައި ވަނީ %0.7އަށެވެ. އަދި، 2023 އޮގަސްޓު މަހުގެ އަންދާޒާތަކަށް ބަލާއިރު, އެ މިންވަރު %1.2ގައި ކުރިއަރާނެކަމަށް ކުރީން ލަފާކޮށްފައި ވެއެވެ.

ޣައްޒާ ޢުދުވާނާ ގުޅިގެން އިސްރާއީލުން ބޭރު ކުރާ މުދަލުގެ މިންވަރު ވަނީ ވަރަށް ބޮޑަށް ދަށްވެފައެވެ. ނަމަވެސް, ދައުލަތުގެ ޚަރަދުތައް އިތުރުކޮށް, އެކި ދާއިރާތަކުން ވުނަތައް އިތުރުކުރުމާ ގުޅިގެން އިޤުތިޞާދަށް ކޮންމެ ވެސް ވަރެއްގެ ތަސައްލީއެއް މިއަހަރު ކުރީކޮޅު ލިބިފައިވާ ކަމަށް ތަފާސްހިސާބުތަކުން ހާމަވެއެވެ.

ޣައްޒާގެ މުސްލިމުން ޝަހީދުކުރާން ހިންގަމުންދާ ލާއިންސާނީ ޖަރީމާތަކާ ގުޅިގެން ޒަޔަނިސްޓު ދައުލަތުގެ އިޤުތިޞާދަށް ވެސް ވަނީ ބޮޑު ލޮޅުންތަކެއް އަރައިފައެވެ. އިސްރާއީލުގެ މަރުކަޒީ ބޭންކުން ކުރީން އަންދާޒާކޮށްފައި އޮތީ، މި އަހަރުގެ ތެރޭގައި އެ ޤައުމުގެ އިޤުތިޞާދު %1.5ގައި ކުރިއަރާނެ ކަމުގައެވެ. ނަމަވެސް، އެ އަންދާޒާ މިހާރު މި ވަނީ މުރާޖާ ކޮށް ބަދަލުކޮށްފައެވެ. އިސްރާއީލުގެ މަރުކަޒީ ބޭންކުން ހުސްވި ހަފުތާގައި ބުނެފައި ވަނީ، އިޤުތިޞާދު ކުރިއަރާ ދުވެލި %0.5އަށް ދަށަށްދާނެކަމަށް މިހާރުގެ އަންދާޒާތަކުން ހާމަވާކަމުގައެވެ. ޣައްޒާ ޢުދުވާނާ ގުޅިގެން ޔަހޫދީންގެ އިޤުތިޞާދު ހީނަރުވަމުންދާ އިރު، އިސްރާއީލުގައި ތަކެތީގެ އަގުތައް ވެސް ވަނީ އިންތިހާއަށް އުފުލޭން ފަށައިފައެވެ. އަދި, ޔަހޫދީ ޢާންމުންނަށް ކުރިމަތިވެފައިވާ މާލީ ބުރަ ވަނީ ބޮޑުވެފައެވެ. އަދި، ނަތަންޔާހޫގެ ސަރުކާރުގެ ލާއިންސާނީ ހަނގުރާމައާ ގުޅިގެން ޔަހޫދީ ޢާންމުން ވަނީ މާޔޫސްވެ، ވިޔަފާރިކުރުމާއި ޚަރަދުކުރުން ހުއްޓައިލައިފައެވެ. މާލީ ދަތިތަކާ ގުޅިގެން ހައްދުފަހަނަ އެޅި ނަތަންޔާހޫގެ ސަރުކާރާ މެދު އެ ޤައުމުގެ ޢާންމުން ހިތްހަމަނުޖެހިފައިވާ މި ދަނޑިވަޅުގައި އިންޓްރެސްޓު ރޭޓު އުފުލާން ޖެހިދާނެކަމުގެ އިންޒާރު މަރުކަޒީ ބޭންކުން ވަނީ ދިފައެވެ. މި އަހަރުގެ ފުރަތަމަ ކާލުގައި އިސްރާއީލުގެ އުފެއްދުންތެރިކަން %17.2ން ކުރިއަރައިފައިވެއެވެ.

2023ގެ ފަހު ކާލުގެ ތަފާސްހިސާބުތަކަށް ބަލައިލާ އިރު، ޔަހޫދީ ޢާންމުން ޚަރަދުކުރާ މިންވަރު ވަނީ %26.9އަށް ދަށްވެފައެވެ. އަދި ބޭރުން މުދާ އެތެރެކުރާ މިންވަރު ވަނީ %18.3އަށް ދަށްވެފައެވެ. ޢާންމުން ދިރިއުޅޭ ގެދޮރު ޢިމާރާތް ކުރުމުގެ ސިނާޢަތުގެ ވުނަތައް ވެސް ވަނީ %67.8އަށް ވެއްޓިފައެވެ. އަދި ސަރުކާރުގެ ޚަރަދުތައް ވަނީ %88.1އަށް އުފުލިފައެވެ. އެންމެ ބޮޑު ޚަރަދެއް ކޮށްފައި ވަނީ މުސްލިމުންނާ ދެކޮޅަށް ފަށައިފައިވާ ޢުދުވާނަށެވެ. ދެން އެންމެ ބޮޑަށް ޚަރަދުކޮށްފައި ވަނީ ވިޔަފާރިތަކާއި ޢާންމު ރައްޔިތުންގެ ޚަރަދުތައް ބެލެހެއްޓުމަށާއި ބަދަލުދިނުމަށެވެ.

މި ދިޔަ ހަފުތާގައި ބެންކް އޮފް އިސްރާއީލުން ބުނެފައި ވަނީ 2024 ވަނަ އަހަރު އިސްރާއީލުގެ އިޤުތިޞާދު ކުރިއަރާނީ އެންމެ %0.5އަށް ކަމަށެވެ. މީގެ ކުރީން ލަފާކޮށްފައި ވަނީ %1.5 އިންސައްތައަށް މި އަހަރު އިގުތިސާދު ކުރިއަރާނެކަމަށެވެ. އިސްރާއީލުގެ އިގުތިސާދު ބަލިކަށިވެ، ލާދަ އިތުރުވަމުންދާ މި ދަނޑިވަޅުގައި މަރުކަޒީ ބެންކުން މި ވަނީ އިންޓަރެސްޓު ރޭޓު އިތުރުކުރާން ޖެހިދާނެކަމުގެ އިންޒާރު ދީފައެވެ.

އިސްރާއީލަށް ކިތަންމެ ބޮޑު އިގުތިސާދީ ދަތިކަމެއް ކުރިމަތި ވިޔަސް އެ މީހުންނަނީ ދުނިޔޭގައި އެ މީހުން ހިންގާ ޢުދުވާނު ހުއްޓައިލާނެ ބަޔެއް ނޫނެވެ. އެ މީހުންނަށް ބޭނުންވާ ކޮންމެ އެހީތެރިކަމެއް އެ މީހުންގެ "ބައްޕަ" (އެމެރިކާ) ދޭނެކަން އެ މީހުންނަށް ކަށަވަރުވާނެއެވެ. އެހެންވީމާ ފަނާކުރުމުގެ ޢަމަލުތައް އެ މީހުން ހުއްޓާނެ ސަބަބެއް ނެތެވެ. ތަންތަން ފަނާކުރުން އެއީ ޔަހޫދީންގެ ޠަބީޢަތުގައި ވާކަމެކެވެ. އެހެނީ ޔަހޫދީ މަޝްހޫރު ޙާޚާމެއްކަމުގައިވާ މޮރިސް ޞޮމްއީލް އޭނާގެ މަޝްހޫރު ފޮތް "ތިޔަބައިމީހުން ޣައިރުޔަހޫދީން" (މި ފޮތު) ގައި ބުނެފައިވެއެވެ. "އަހުރެމެން ޔަހޫދީންނަކީ ތަންތަން ތަޅައި ސުންނާފަތިކުރާ ބަޔަކީމުއެވެ. ތާއަބަދަށް އަހުރެމެން ތިބޭނީ ތަންތަން ހަލާކުކޮށް ސުންނާފަތިކުރާ ބަޔެއްގެ ގޮތުގައެވެ. އަހުރެމެން ތަންތަން ތަޅައި ސުންނާފަތިކުރާން ބޭނުންވަނީ އަހުރެމެންގެ ތަނަކަށް ދުނިޔެ ހެދުމަށް ޓަކައެވެ."

____________________________________

ލާދަ          ނ.      ފައިސާގެ އަގު ދަށަށްދާ ދިއުމުން މުދަލުގެ އަގު ބޮޑުވުން.

ކާލު          ނ.      ހަތަރުބައިކުޅަ އެއްބައި.

ސުންނާފަތި      ނ.      (1) ތަންތަންވާ ހަލާކު. (2) ތަންތަންވާ ފުނޑުފުނޑު

ތަފާސްހިސާބު    ނ.      ހޯދައިބަލައިފައިވާ ޢަދަދުތަކަކުން ދޭ މަޢުލޫމާތު.

ވުނަ          ނ.      ފައިދާ ނުވަތަ މަންފާ ނެރުމުގެ ނިޔަތުގައި މާލީ ނުވަތަ ވިޔަފާރީގެ ހަރަކާތަކަށް ޚަރަދުކުރާ ފައިސާ ނުވަތަ މުދަލަކަށް ކުރާ ހޭދަ ނުވަތަ އެ ފަދަ ކަމެއްގައި ވާ ހިއްސާ.

ބިނާރު         ނ.      ގައުމަކަށް ނުވަތަ ރަށަކަށް ނުވަތަ ސަރަހައްދަކަށް ބޭނުންވާ މާއްދީ ތަރައްގީގެ އަސާސީ އޮނިގަނޑު. މީގެ ތެރޭގައި މަގުތަކާއި އިމާރާތް ތަކާއި ބަނދަރުތަކާއި ކަރަންޓު ނިޒާމު ފަދަ މި ބާވަތުގެ ހުރިހާ ޚިދުމަތްތަކެއް ދިނުމަށްޓަކައި ގާއިމްކުރާ މާއްދީ ވަސީލަތްތައް ހިމެނެއެވެ.