ފަރަގު ޓީމު

ރާއްޖޭގެ ސުކޫލުތަކުގައި ކިޔަވައިދޭ މުދައްރިސުންނަކީ ދިވެހި މުދައްރިސުންނަށް ހެދުމަށްޓަކައި ގައުމީ ފެންވަރުގެ މުދައްރިސުން ތަމްރީނުކުރުމުގެ ޕުރޮގުރާމެއް އިފުތިތާހުކުރުމަކީ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ޑރ. މުޙަންމަދު މުޢިއްޒުގެ ރިޔާސީ ވައުދުފުޅެކެވެ. މި ވައުދުފުޅުގެ ދަށުން މުދައްރިސުންގެ ގޮތުގައި ދިވެހީން ތަމްރީނުކުރެއްވުމުގެ ޚާއްސަ ޕުރޮގުރާމު އަންނަ މަހު އިފްތިތާހުކުރައްވާނެކަމަށް ތަޢުލީމާ ބެހޭ ވަޒީރު ޑރ. އިސްމާޢީލް ޝަފީޢު ވަނީ ވިދާޅުވެފައެވެ. ތަޢުލީމީ ނިޒާމަށް ކުރިމަތިވެފައިވާ އެންމެ ބޮޑު އެއް ދައްޗަކީ، ފެންވަރު ރަނގަޅު މުދައްރިސުން ނުލިބުމެވެ. މިހާރު ވެސް ޖުމްލަ 2400 އަށް ވުރެ ގިނަ މުދައްރިސުން ދާއިރާއަށް ބޭނުންވާކަމަށާއި ފަށާތަޢުލީމުގެ ކުލާސްތަކަށް ކިޔަވައިދޭން 250 މުދައްރިސުން ބޭނުންވާކަމަށް ތަޢުލީމާ ބެހޭ ވަޒީރު ޑރ. އިސްމާޢީލް ޝަފީޢު ވަނީ ވިދާޅުވެފައެވެ. މި ދަތިކަން ފިލުވައިލެއްވުމަށް ޓަކައި މުދައްރިސުން ތަމްރީނުކުރުމުގެ ޤައުމީ ޕުރޮގުރާމެއް ރާއްވަވައި އެ ޕުރޮގުރާމާ ގުޅޭ މަޢުލޫމާތު މަތީސާނަވީ ދަރިވަރުންނަށް ދޭން ވަނީ ފައްޓަވައިފައެވެ.

މި ޕުރޮގުރާމްއާ ގުޅޭ މައުލޫމާތު މިހާރު ވަނީ ސެންޓަރ ފޮރ ހަޔަރ ސެކަންޑަރީ އެޑިޔުކޭޝަން (ސީއެޗްއެސްސީ)ގެ ދަރިވަރުންނަށް ދެއްވައިފައިކަމަށް ޚަބަރު ލިބެއެވެ. މި ކަމާ ބެހޭ މަޢުލޫމާތުދެއްވުމުގެ ދަންފަޅިތައް މަތީސާނަވީއަށް ކިޔަވައިދޭ އިތުރު ސްކޫލުތަކުގައި މިހަފުތާގައި ބާއްވާ ގޮތަށް ހަމަޖެހިފައިވާކަމަށް ތަޢުލީމާ ބެހޭ ވުޒާރާއިން މަޢުލޫމާތުދެއްވައެވެ. މުދައްރިސުން ތަމްރީނުކުރުމުގެ ޤައުމީ ޕުރޮގުރާމް ހިންގަވާނީ ސާނަވީ މަރުޙަލާ ނިންމާ ދަރިވަރުންނަށް އަމާޒުކޮށްގެން، މުދައްރިސްކަމުގެ ދާއިރާއަށް ވަންނަ ދަރިވަރުންގެ ޢަދަދު އިތުރުކޮށް، ދިވެހީންގެ ތެރެއިން ތަމްރީނުވެފައިވާ، ފެންވަރު ރަނގަޅު، މުދައްރިސުންތަކެއް ބިނާކުރުމުގެ މަޤުސަދުގައެވެ. މި ޕުރޮގުރާމްގެ ދަށުން ދަރިވަރުން ތަމްރީނުކުރުމަށް ހަމަޖެހިފައިވަނީ، މުދައްރިސުން ލިބުން ދަތިވާ މާއްދާތަކާއި، ރަށްރަށް ފާހަގަކުރައްވައި، އެ ކަންކަމަށް ޚާއްޞަ އިސްކަމެއް ދެއްވައިގެންކަމަށް ތަޢުލީމާ ބެހޭ ވުޒާރާއިން ވިދާޅުވެއެވެ.

1980ގެ އަހަރުތަކުގައި އެންމެ ގިނަދަރިވަރުން ލިބޭ އެއް ދާއިރާއަކީ މުދައްރިސުން ތަމްރީނުކުރުމުގެ ދާއިރާއެވެ. ޚާއްޞަކޮށް ފަށާ ތަޢުލީމުގެ މުދައްރިސުންގެ ދާއިރާއެވެ. އޭރު މުދައްރިސްކަމަށް ދަރިވަރުންގެ ޝައުޤުވެރިކަން ވަރަށް ބޮޑެވެ. ފަހުންފަހުން ތަޢުލީމީ ދާއިރާގެ މަގާމުތަކަށް މީހުންގެ ޝައުޤުވެރިކަން ކުޑަވުމުގެ ސަބަބުން އެ ދާއިރާގައި ތަމްރީނުވެފައިވާ ވަރަށް ގިނަ ބަޔަކު އެހެން ދިމަދިމާއަށް ބަދަލުވިއެވެ.

މުދައްރިސުންނާއި ޕްރިންސިޕަލުން (އޭރު ހެޑްމާސްޓަރުން) ތަމްރީނުކުރާ ޕުރޮގުރާމްތަކަށް މީހުން ޝައުޤުވެރިވެފައި އަދި އުފާލާއެކު އެ މަގާމުތަކުގައި ވަޒީފާ އަދާކުރާ ހިތް ވެފައި، ފަހުން އެ ދާއިރާއަށް މީހުން ޝައުޤުވެރި ނުވާން ދިމާވީ ކީއްވެގެންތޯ ވިސްނައިލާން ވެސް އެބަ ޖެހެއެވެ.

އޭރު އެއީ މުޖުތަމަޢުގައި ޝަރަފުވެރި ބަޔެކެވެ. ރަށެއްގައި ނަމަ އެންމެ މުސާރަ ބޮޑީ އެ މަގާމުތަކުގައެވެ. މުޖުތަމަޢުގައި އެންމެ ނުފޫޒު ގަދައީ އެ ބޭފުޅުންގެއެވެ. ލާމަރުކަޒީއޭ ނުކިޔަސް އޭރު ސުކޫލުތަކުގެ ހިންގުމުގައި ހުރިހައި އިޚުތިޔާރަކާއި ބާރެއް އޮންނަނީ ސުކޫލުތަކަށެވެ. މިނިސްޓްރީ އޮފް އެޑިޔުކޭޝަނުން ކަނޑައަޅުއްވައިފައި އޮންނަނީ ގަވާއިދުތަކަކާއި އުޞޫލުތަކެކެވެ. ކިޔަވައިދޭންވީ މަންހަޖާއި މުޤައްރަރުތަކެވެ. ކިޔަވައިދޭން ޖެހޭ ދުވަހުގެ ޢަދަދެވެ. އިސްކޫލަށް ކުދީން ވައްދާން ޖެހޭ ގޮތާއި ވަކިކުރާން ޖެހޭ ގޮތެވެ. ފައިސާ ޚަރަދުކުރެވޭނެ ގޮތާއި ޚަރަދުކުރަންވީ އުޞޫލުތަކެވެ. ސުލޫލުގެ މުދާ ބަލަހައްޓާންވީ ގޮތެވެ. ޖަލްސާކުރާ މާލަމާއި ގޮނޑި ފަދަ ތަކެތި ދޫކުރުމާއި ކުއްޔަށް ދިނުމުގެ އުޞޫލެވެ. މި އުޞޫލާއި ގަވާއިދުގެ ދަށުން ހުރިހައި ކަމެއް ކުރުމުގެ ފުރިހަމަ ބާރު ސުކޫލުތަކަށް ލިބިފައި އޮވެއެވެ.

މިއަދު ސުކޫލުތަކުގެ ވެރީންނާއި މުދައްރިސުންނަށް ވުރެ ދަރިވަރުންނާއި ބެލެނިވެރީންގެ ބާރު ގަދައެވެ. އެ މީހުންގެ ހައްގުތައް މާ ގިނައީއްޔޯލައެވެ. ރަށެއްގައި ވާރޭ ވެހި ކިތަންމެ ފެން ބޮޑު ވިޔަސް ސުކޫލު ބަންދުކުރުމުގެ ބާރެއް، ބަޖެޓުގައި ފައިސާ ހުއްޓަސް އެއްޗެއް ގަތުމުގެ އިޚުތިޔާރެއް ސުކޫލަކަށް ނޯވެއެވެ. ސުކޫލުގެ އެސެންބުލީގައި ވާހަކަދައްކާނެ މެހުމާނެއް ނުވަތަ އިނާމުދިނުމުގެ ޖަލްސާގެ ޝަރަފުވެރި މެހުމާނެއް ކަނޑައެޅެނީ ވެސް "މަތީން" ހުއްދަ ލިބިގެންނެވެ. ދަރިވަރަކު ކޮންމެ ފަދަ ކަމެއް ކުރިޔަސް ފިޔަވަޅެއް ނޭޅެއެވެ. "ހައުގުތަކާ" ބެހޭ އިދާރާތަކުން ސުކޫލުގެ ވެރީންނާއި މުދައްރިސުން ފަހައި ދުވާން ފަށައިފާނެތީ އެވެ.

އެ ޒަމާނުގައި މުދައްރިސުންނަށް މަސައްކަތްކަތްކުރައްވާން ޖެހިވަޑައިގަންނަވާނީ ހަފުތާއަކު ފަސްދުވަހުއެވެ. އެހެން ހުރިހައި ދާއިރާއެއްގައި މަސައްކަތްކުރައްވާ މުވައްޒަފުން ހަފުތާއަކު ހަ ދުވަހު އޭރު މަސައްކަތްކުރާން ޖެހެއެވެ. ބޮޑު ބަންދަށް ގާތްގަނޑަކަށް ދެ މަސްދުވަސް ޓީޗަރުންނަށް ލިބެއެވެ.

ގަޑި ނުޖެހި ސަލާން ނުބުނެ އަހަރެއް ހޭދަވެއްޖެ ނަމަ، ވަކި އިންސައްތައެއްގެ ބޯނަހެއް ޓީޗަރުންނަށް ލިބިވަޑައިގަނެއެވެ. ޖެހިގެން ދެ އަހަރު މި ގޮތަށް ތަކުރަރު ވެއްޖެ ނަމަ ބޯނަސް އިތުރުވެއެވެ. މި ނޫނަސް އެ މީހުންނަށް ފޯރުކޮށްދީފައިވާ ވަސީލަތްތަކާއި ޢިނާޔަތާއި އިޚުތިޔާރުތަކާއި ދަރަޖައިގެ ގޮތުން ވެސް އެއީ އެހެން ވަޒީފާތަކާ އަޅައި ބާލާ އިރު، އޭރު، ޝަރަފުވެރި މަޤާމުތަކެކެވެ. އޭރު، ސުކޫލުތަކުގެ ވެރީންނާއި މުވައްޒަފުންނަކީ މުޖުތަމަޢުގައި ޤަދަރު ލިބިގެންވާ ބަޔަކެވެ. ނަމަވެސް މި ހުރިހައި ކަމެއް އެކޮޅުކޮޅުން ޖެހި އެއީ އެންމެ ބާރެއް އިޙުތިރާމެއް ނެތް މަގާމަކަށް ބަދަލުކޮށްލީއެވެ. ނުވަތަ މަޑުމަޑުން ބަދަލުވީއެވެ. މި ގޮތަށް މަޑުމަޑުން ބަދަލުވާން ފެށީ މިއަދަކު ނޫނެވެ. އެއް ދުވަހަކުން ދެ ދުވަހަކުން ނޫނެވެ. 1990ގެ އަހަރުތަކުގެފަހުކޮޅުން ފެށިގެން ތަޢުލީމީ ދާއިރާއަށް މި ބަދަލު އަންނާން ފަށައިފިއެވެ. ގަސްތުގައި ރާވައިގެންކަމެއް ނުވަތަ ނޭނގި އިއްތިފާގަކުން ކަމެއް ދަންނަވާކަށް ނޭނގެއެވެ. އެނގޭ ކަމަކީ ކިޔަވައިދިނުމުގެ ދާއިރާއަށް އޭރު މުޖުތަމަޢުގައި އޮތް ޝައުޤުވެރިކަން ގެއްލުނީ ސަބަބުތަކެއް މެދުވެރިވެގެންކަމެވެ. ވީމާ މުދައްރިސުންނަށް ދިވެހީން ތަމްރީނުކުރުމުގެ މަޝްރޫޢެއް ހިންގަވާ ނަމަ، މި ދާއިރާއަށް މީހުން ޝައުޤުވެރިކުރެއްވުމަށް ޓަކައި މި ފަދަ ސަބަބުތައް ދިރާސާކުރައްވައި މި ދާއިރާއަށް މީހުންގެ ޝައުޤުވެރިކަން ގެއްލުނު ސަބަބުތައް ދެނެގަނެ، އެ ސަބުތައް ނައްތައިލާން ޖެހެއެވެ.

މުދައްރިސްކަމަކީ އެންމެ ދަށް ނަތީޖާ ހޯދާ ދަރިވަރުންނަށް އޮންނަ ފުރުޞަތަކަށް ނުހައްދަވައި އެއީ އެންމެ ނަތިޖާ ރަނގަޅު މީހުންނަށް ނޫނީ ބައިވެރި ނުވެވޭނެ ކޯހެއްކަމަށް ހެއްދެވުން ވެސް މުހިންމެވެ. ނަމަވެސް މި ގޮތަށް ޢަމަލުކުރެވޭނީ އެއީ މުސާރައާއި ޢިނާޔަތައް ބޮޑު ވަޒީފާތަކެއްކަމަށް ހަމަޖެއްސިގެންނެވެ. ދުނިޔޭގެ ބައެއް ގައުމުތަކުގައި މުދައްރިސްކަމުގެ ކޯސްތަކުގައި ބައިވެރިވެވެނީ އެންމެ ރަނގަޅު ނަތީޖާ ސުކޫލުތަކުން ހޯދާ ދަރިވަރުންނަށެވެ.

މިއީ ހަމައެކަނި ޚިޔާލެކެވެ. މުދައްރިސުން ތަމްރީނުކުރުމުގެ މަޝްރޫޢުގެ މަޢުލޫމާތު ދަރިވަރުންނަށް ދެއްވާ އިރު، އެ ދަރިވަރުން ޝައުގުވެރިވާ ފަދަ ކަންތައްތަކެއް އެ ދާއިރާއިން ލިބޭނެކަމުގެ ޔަގީންކަން ވެސް ދަރިވަރުންނަށް ދެވިގެންނޫނީ އެ ދާއިރާއަށް ޝައުޤު އުފެއްދުމަކީ އެހައި ފަސޭހަކަމަކަށް ނުވެދާނެތީ ހަމަ މާޒީއަށް ނަޒަރެއް ހިންގައިލީއެވެ. މި މަޝްރޫޢު ހިންގަވާ ބޭފުޅުންނަށް ފަސޭހަފުޅުވެދާނެކަމަށް ވިސްނުނީތީއެވެ. މިއީ ބޭނުމެއް ނެތް ހާސަރެއް ނަމަ މާފެވެ.